Minung a simi paoh nih lungrawh, lungfah le ngaihchiat timi kan ngei dih. Vawlei hi a tlin lo bantukin kan nunnak (life) hi a tling kho ve lo. Mi rum bik pa zong a chawva ruangah a lungre a thei peng i misi fak bik pa zong chawva a kawlnak ah a lungre a thei peng ve ko. Chikkhat caan chung cu chungkhar nuam ngai in kan um i hawi herh lo bang kan um caan a um tawn ko nain tthen caan khi a phan ko lai. Mi zei bantuk fa hmanh hi aa nuam zungzal bal lo. Tlin lonak vawlei ahhin a leng pengmi kan si.
Cu bantuk hawi ton ciomi fahnak le kan nunnak chungah a cangmi kha fak tukin kan ruah a si ahcun lungrawh, lungdonghnak le ngaihchiatnak pawl kha zawtnak (depression) ah a cang. Lungrawh le lung dongh paoh hidepression ngeih a si tinak a si lo, mah ti na um paoh ah ka ngei rua ti zong i ruat fawn hlah. Depression timi cu a thuk tuk i fiang ngai ngai hmanh in hrilhfianh a harmi a si. Cancer ngeih kan ttih bantuk depression ngeih zong hi a ttih bakin kan ttih awk a si i, kan ngeih hlan tein zei bantuk thil ka cung a can sual zongah fak tukin ka ruat hrim lai lo tiah kan um hi a ttha tukmi a si.
Kan i ruah lo tuk in thil a can i kan lungrawhnak, kan ngaihchiatnak le kan lungfahnak kha a ni le caan a liam leng mang i zawtnak phun ah aa sem sual a si cun cu kong chim cu na ning zak hlah. Mipi sinah chim ngamh lo zongah nangmah an neihniam biktu sinah chim i zuam law chunglei tuarinnak khi leng ah kan chim cun a dam deuh tukmi a si, cucaah chim i zuam ko law na lung a dongh lomi nih fak piin an bomh lai.
Chan hi ai thleng tuk cang le sining hi an sang tuk cang tikah kan caah lungrawk thil a simi hi a karh chin chin lai, hawi sining kan tluk lo ruang, cozah phung kan zulh thiam lo ruang, ngaknu tlangval i hlenthawinak ruang, chungkhar i tukvelh a tam tuk ruang, hawi rian ttha an ttuan i rian kan hmuh khawh ve lo ruang le kan dawtmi hna nih an kan liam tak ruang i ngaihchiat tuk ruang tiin lung dongh thai hi a fawi tuk. Lung hi voi tampi a dongh ahcun zawtnak ah a cang kho.
Cu tikah kan herh cem dingmi hi cawnpiaktu an rak si lo, theihthiam piak tu an rak si. Mah ti ka ti tikah cawnpiaknak hi a herh lo ka tinak a si lo. Depression a ngeimi hna hi pastor te, counsellors te, doctors te le thiamsang (specialists) pawl nih an khamh mi hna nakin pawngkam theithiam piaktu ngeih ahhin khamh khawh deuh an si. A bik in hawikom dawtu ttha ngeih hi a si. Cun chungkhar theithiam piaktu ngeih hi a biapi khun rih. Depression a ngeimi minung hi khrihfa nun zong a si lo, mi tthawng lo tuahmi thil a si, Pathian i tlaihchan uh, nan thlarau thazaang a der, Khrihfa hna nih cun tiah chim hlah, cawnpiak hlah, mah nih khan a pelte zong thazaang a pe hrim lai lo. A zualter chin lai.
Cawnpiaknak nakin, theihthiam piaktu si hi i thim deuh hna u sih law cucu thil ttha deuh a si. Zawtnak a si caah zawtnak cu ziah na ngah tiah ti awk a si lo. Pathian i tlaihchan seh law mu ti zong a herhnak a um lo. Depression ngah le Pathian theih lo ai pehtlai lo, cancer ngeih i Pathian na thei lo ti he aa lo. Nunnak i lak belte hi cu biadang a si ve ko i hi kong cu keimah le nangmah nih bia khiah awk kan ngei lo.
Depression hi dam khawh a si ko. 100% in dam khawh a si ko, theihthiampiaktu nakin cawnpiaktu le mawtchiat tu kan tam deuh caah hin a tam u cu dam kan i herh tuk. Theihthiam piaktu hi kan herh pengmi a si caah na hawikom, na unau, na nu le na pa, na fa le kha ni 3 nak cung leng chuak duh lo le thil zeihmanh tuah zuam duhnak a ngeih ti lo i zawt ttung lo i rawlei a duh lo ahcun nunnak khamh dingin Pathian nih ttuanvo ngan bik a ka pek i lungsau tein le nem tein zohkhenh dingmi ka ngei cang ti va philh hlah. Midang nih cun kan theihthiam piak kho hna lai lo caah kan mah pawngkam a ummi cio te hi kan i zohkhenh thiam i “Dawtnak” timi hmai kan fonter ahcun kan zapi in kan i khamh khawh lo zongah pahnihthum tel kan i khamh kho lai i cucu miak tuk a si ko.Credit: Nusung Hrangtlung
