KBC NIH ANKAN CAWN PIAK MI CHIN HOLH PUNGSAN.CCOC Chin For Christian in One Century timi ZBC (hlanlio, CBC Tulio) nih thlang lei Laitlang ah Mission ṭuan nak in an derh mi KRIFABU pakhat asi. Zapi hlasak ah hin HOLH phun (3) in anhman. Chin Chak lei nih ZBC hlabu Chin Holh in kansa. Kanpelet mihnih an holh in an sa ve. Mino le Ngakchia nih kawl holh in ansa. Holh phun (3) ning in Hla ca-uk an ngei dih. Kawl hla cu Projector an hman. Kapelet holh cu Ca Uk an zoh. Chin holh cu KRIFA upa nih conduct tuah asi i Mino pakhat nih a au pah.
Kan nih kan I pumh ve lio ahcun Thantlang peng, Sentung khuami Sayaci Dar Hu cu hla conduct a si. Tawlre baa in Kanpelet ah mirum bik pa, Thantlang peng, Sentung pa nih Chin Hla cu asa hmasa. Mipi nih a hnu lei in kan zulh I kan sa ve. Holh phun (3) an hman ko nain harnak le donkhan tu pelte hmanh aum lo.Kansami hla fung khat:hin Holh, Bawi Jesuh dawtnak avel kha, Kawl holh,Kanpelet Holh.Cucaah hi phung le upadi hi LAI HOLH a hman ve lo mi le a thiam lo mi hna nih I hman ve sehlaw, zeitin nan ruah cio. Holh ah an rum tuk. Hi phung hi LAI holh kha an kokek holh silomi krifa bu ah I hmanseh law zeitin? Holh phun tamtuk kha cawn herh lo in, thiam khawh nak lam Pathian nih, an kan sersiam piak mi asi tiah ka zumh.
Hakha peng leipi khua hi holh phun (5) bak, chimh le cawn hau lo in a thiam mi khua ansi. (Lautu, Zotung, Senthang, Hakha, Kawl holh). Mirang holh Ca lawng an thiam le cawn a herh.Israeli miphun khi holh phun kip anthiam ve. Russia he Russia holh, Germany he German holh, French he Frence holh, Spain he Spain holh, Arab he Arab holh, tbk in vawlei cung ah holh thiam bik ansi hna.Peris khuaminzong hitin thiam ve tiah Kanpi Murriell Morison (Frence Nu- Hakha um) nih a ti ve, asin rian kan ṭuan lio ah. Peris khua mi le Jew miphun hi vawlei cung holh phun tambik athiam mi an si rua ka ti. Keimah hmuhtawn vial ahcun.
Kannih KAWL le Chin mi cheu khat cu miholh thiam kan in har tuk. Acheu cu mi holh chimh kan I nauta fawn. Capo tu ah, Lengkhawm nak kip ah kan hman hna. Kan Laitlai hawi, Unau kha a mual kan pho ti kan I theih lo. Cucu thali ci bantuk in ciṭha lo kan tuh asi caah a theihpar kan zun kha asi. Kanmah ruang ah asi ti hi kan theih tilo. Mitu sual kan phawt hna. Tcn: Tehte ṭhabik ah tulio Mara miphun caa holh kong hi ralrin nak darkhing tumtu sihram seh.Holhphun ah A Sandeuh mi aum maw? Acungnung deuh mi a um maw? A um ahcun zei tafung dah an hman?Bible ning in: Gen 11: 1 – Hlan ahcun vawlei cung mi vial te hna nih Holh Phun khat lawng an rak ngei I bia an rak hman mi cu aa khat dih.Gen 11: 7 Cucaah cun pakhat le pakhat an holh an I hngalh khawh nak hngalo, vung kal u si law an holh kha vung danter dih hna u sih.
Pathian nawlpek nak in kan holh an I dan hna. Bible ning cun holh vialte hi Pathian nih thluachuah mi lawng te asi. Aniamsan le a ropui ning, a puitling ning aakhat dih. Sihmanseh law Unity timi pumkhat si nak a hnursuan ah cun a ṭha tilo tikha, kan pawm lo mi, kan aupi mi cu asi. Na caaholh zeirel lo si hrim hlah. Vawlei pi miphun hna le pawngkam miphun hna bantuk in a kakip in, thancho ding ah awkhat le Caaholh khat si kha aherh tuk hrinhran.Cucaah anmah le an kokkek holh zong tlau lo in zapi, Krifabu le cozah nih, ri a khiah mi caaholh cawn kha a herh tuk hrinhran. Cu ti ka ti tikah miphun (1) I caholh kha cuaisan in a dang pakhat tu kha hnursuan nak aatel lo. Ahman ningcang le acawn ning cang tu kha phawtzam thiam le suaisam thiam aherh deuh. Abikin cawn ding caaholh kan kal pi bantukin, an kokek caholh zong kaltak loin a ṭhihruai khawh mi Education System,Cawnning tlaitleng kanngei aherh. Caholh kong ah an kan ṭhihruai khawh bik ding cu Baptist Krifabu hi kan si. Cozah nak in ABM kazumh deuh hna. An keneh ṭhing zoh ah afiang ko lai ka ti.
Chinram le Kawlram ah cun a nganbik mi community ansi caah thil kalning aran deuh lai tiah kazumh. Cun ahruai kho tu ding mi Human Resources – a minung zong tlamtlim tein, tim cia tein an ngei fawn.Cozah nih caholh le tlang holh kong a kalpi poah ah aa hlutchuah ballo.Cucaah hihnu cun Baptist Krifabu pi hi Caholh le tlangholh kong ah Power pek hna sih law a ṭha hnga maw? Cozah nakin let 100 in an ṭuan khawh deuh lai. Cozah nih an herh mi lawng kan bawmh hna lai.
HOLH I DAN RUANG AH MIPHUN KHAT KAN SI LO MAW?Chinmi cu Tuluk Peking Lungkua in aathawk mi kansi ti asi. Kan holh aadang ruang ah miphun dang kan silo.A tu kan holh cuah mah mi hi Chin holh asik bak .kungcung hmin na ti khawh lai maw?Kan caa kha Uico nih aatlik pi tiah tuanphung aum. Kan pa le cheu khat nih Uico ngai ngai siloin Uico dang nih, miphun dang nih an fir I an vaivuan mi asi an tive. Abik in KAWL miphun hi puh ṭheu an si. (Chin holh kokek cu – Leitak Pu Rung Ling bel nih Arab holh ati. Kei cu ka zumh lo)Aruang tampi ruang ah hmun dang, kaa dang, ah kan um cio hna. I pehtlai nak ahar tuk caah kanum nak ram hna holh kha kan hman cio I asi tiah ka zumh. (Mithi kapu nihcun Anbiak mi khawchia nih a cawn piak hna ative).
Chin holh taktak cu LAI PIANG KRIFABU nih an hman. Pau Cin Hau nih laarnak ahmuh I saphaw ah ttial mi asi anti. Sihmansehlaw Chinmi nih cucu kan lehkhan lomi asi ṭhan.Atu kanchimh cio lio mi holh hi Chin miphun hna I Kokek holh bak asi ti kha, chiatserh in vawlei hang ading ngam tu nan um lai ka zumh lo.Kan chin caaholh cu atlau cang caah kanmah nih a lam kawl ṭhan le sersaim ṭhan kha kan rian asi. Ramkhel nak zong ah usa pek dingmi asi.Atu kan holh mi thamcu Rome cafang (Rome Latin Alphabets) kha mah le aw cuai ningcio in ṭial, chimhrel le cawn kha asi. Mah kokek caholh pelte hmanh an umlo.Chin Kokkek holh aumtilo caah Upa, mifim, cathiam, uktu le hruai tu hna nih pumh khat sinak a hnursuan tu cahloh cawlcang ning kha kal tak in pumh (1) sinak lei kal ṭi caan acu cang.
Miphun (1) kha ṭhawn lo ding bak in a ho le asivai hloh ah fawi bik mi cu Divide and Rule. Anmah le mah kha ṭhen cheu dih kha asi. Cuhnu ah an thazang ader tuk lio te ah, fawi tein le zangdam tein, zungzal in pen khawh ansi. Ahnu ah cun an miphun ning, an caholh ning, an nun phunnning le an ram huap pi in an hloh cang hna.Hi tin caholh kong ah mah zubui khur cawh cu chin mi ṭhawn hla sih. Sal sipeng sih timi lamthluan, thihnak lamthluan naa thim kha asi. Minung nih a ṭha tiah an thim mi lam zong, thihnak lei ah kal pi tu ansi tawn tiah Bible ah aum.
Biatlangkomh: Miphun dang asi mi cu an nunphung aadan lai. Chin nun phung cu aakhat mi asi caah miphun dang kan si hna lo.Mah le Dialect cio ṭanh hi Nationalism timi- Amyotaye (Chin Miphun huap mi) asi lo. Localism timi (mah khuaram le pengtlang tiang lawng aphan ) ruah nak bitte le a pennak ram a kau lomi asi. A tu chan knowledge- Age timi ah Globalization ram ah aatlum lo mi asi.Cucaah Chin Miphun tlangholh ah kan cohlan mi holh phun hna le na kokek caholh kha fonh in, an pahnih in ṭhancho termi phung, Glocalization tu ah karhlan cang hna sih.Kan dialect caholh kha mihrut zang tlaih phun in I tlaih ti hla sih, Bualteng tleikhat hrut timi nalungput, Ideaology, Politic kha kaltak in chinmiphun pum khat, lungkhat, thinkhat, aw khat ah ankan ṭhihruai khotu caaholh lei tu ah panh cang hna sih.Vailam tung put in Kri hnuzulh timi cu “Deny ourselves” Mah le mah hnu I chit kha asi. Tu cu chin miphun hna lungrual tein khuasa umṭi le kanral pa Setan kawl teiding ah abiapi tuk lio, lam dang na pial ding asilo. Abau ee Jesuh min a bau ee tiah Solo sa ti hla sih.Credit:Saya Rung Kaw
