KA DIRHMUN
1. PATHIAN KONG (Theology Proper, Doctrine of God)
Pathian cu pakhat bak a si i Pa Pathian, Fapa Pathian le Thiang Thlarau tiah pum pathum in an um. Cucu Pathian khuaruahhar a si nak a si i zeihehmanh tahchunh khawh a si lo. Zumh top ding a si. Minung nih Fapa le Thiang Thlarau a dang veve in an hmuh hna, Stephen zong nih Pa le Fapa zong a dang veve in a hmuh hna caah vancung kan kai tikah Pa, Fapa, Thiang Thlarau a pathum bakin adang cio in kan hmuh ve hna lai. Pathian ah minung pathum an um ti ttung i pakhat lawng vancung ah kan hmuh lai atimi hna cu trinity hrawtlo, oneness hrawtlo an si.
Thumkomh Pathian pakhat nihhin min ai sak lo, given name a ngei lo. Cucaah a sinak eg. Bawipa, Pathian tiin khawh a si. Jehovah ti cu YHWH in an ser chomi biafang a si i “Bawipa” tinak a si caah Pathian nih ai sakmi min tu si loin Bawi a sinak min tu kha a si.
Pathian kan theih khawhnak cu (a) pathian cu ai phuangmi a si. Ai phuan caah kan theih khawh. Aw, vanmi, minuing, saram, sermi thil le a fapa in minung sinah ai phuang. Atu ahcun Baibal in ai phuan cang caah Pathian bia cu Baibal lawnglawng in theih khawh a si cang. Baibal in kan theih lomi aw le larnak in kan theihmi cu Pathian bia a si le si lo a fiang lo. Zumh ngam ding an si lo. (b) Minung nih Pathian kan theih khawhnak cu Pathian nih minung cu Pathian thei kho dingin a kan ser caah a si. Vok cu pathian thei kho ding in Pathian nih a ser lo caah Pathian kong va chim hmanh law a thei kho lai lo.
2. BAIBAL KONG (Bibliology, Doctrine of the Bible)
Baibal ah minung bia, Pathian bia, vanmi bia, saram bia, Sehtan bia le khawchia bia hna an um. Cuvialte hna nih direct in an rak chimmi bia hna cu Pathian Thiang Thlarau nih hruaimi hna nih an ttial tthan tiklah Indirect speech, zumtu hna sinin a chuahmi bia ah ai cang. Cun Thlarau hruai mi hna nih an rak ttialmi original Baibal i a ummi biafang vialte Pathian nih a thaw a chuah hnawh. Cutikah Baibal bia vialte a nung, hmual a ngei, ai rawk kho ti lomi biatak ah ai cang. Atu i an lehmi Baibal hi cu an palhmi tete a um len caah, an i lehpalhmi biafang kha Pathian thawchuah hnawhmi ah ai tel lo. Asinain atlangpi cun a lehmi hi ahman ngawt caah ahmanmi biafang pohpoh kha Pathian thawchuah hnawhmi an si.
Pathian nih minung hna nih kan herhmi bia vialte cu ai phuang dih cang i Baibal ah a khumh ter dih cang hna caah prophet le vanmi zong minung hna sin i bia chimtu ding ah a hman ti hna lo caah Pathian nih Baibal chap nak nawl a kan pe ti lo. Cucaah tuchan i a ummi biaphuan vialte cu zumh ngam ding an si ti lo. Pathian nih a fialmi hna biaphuan cu siselaw Baibal ah chap khawh a si rih hnga.
3. MINUNG KONG (Antropology, Doctrine of Man)
Pa Pathian nih Jesuh le Thiang Thlarau cu, “Ra uh! kanmah he ai lo in minung kan ser hna lai” tiah a ti i mipa cu a thlarau an ser lo, anmah he ai lo in a takpum an ser caah minung kan tak pum cu Pathian takpum he ai lo (Physical likeness) in ser a rak si. Minung nih kan ngeihmi “soul” hi thinlung tiah kan lehmi hi kan palh. Soul cu thlarau a si i Baibal hmun tampi ah “spirit” timi zaka ah a hman nak kan hmuh. Cucaah minung ni body, soul le spirit kan ngeih le minung nih body le( soul timi zaka ah spirit hmang in) soul lawng kan ngeih hi theih fian khawh a si lo. Dichotomous view maw a hman deuh, trichotomous view timi hi theih khawh ding a si lo. Pathian nih a kan ser ning hi theihfian khawh thlu a si lo.
4. SUALNAK (Hamartiology, Doctrine of Sin)
Minung cu a ttha kho, a sual kho sinak ngei in Pathian nih a kan ser. Cucaah a sual kho kan si i sual lo zong in um khawh kan si. Cucaah Pathain nih Adam cu sual lo ding in a chimh i midang zong sualnak tuah lo ding in a kan cawnpiak. Asinain minung nih thingthei an ei. Thingthei an ei hi minung sual hramthawknak a si lo. Thingthei an ei hlan ah sualnak an tuah cang. (a) Eve nih Pathian nih a tongh zong tong hlah uh a kan ti tiah thingthei an ei hlan ah lih a chim cang. (b) Thingthei an ei hlan ah Adam nih Pathian bia nakin a nupi bia a zumh deuh cang i a sual cang. (c) Eve nih thingthei a ei hlan ah Pathian bia nakin Sehtan bia a zumh deuh i sualnak a tuah cang. Thingthei an ei hlan in sualnak tuah khawhnak (ability) an ngeih cang caah thingthei an eimi a si.
Asinain thingthei an eimi sualnak lawnglawng nih taksa thihnak le thlarau lei thihnak cu a chuahpi. Thingthei a eimi hna nu/pa hna ca lawngah si loin thingthei an ei nak tlaipar vialte cu an fale vialte nih kan zun dih. Cucaah Adam sualnak ai hrawmmi an si i kan kokek sinak in misual kan si. Cu mi sual kan si cu Pathian hmuhning lawngah a si. Kanmah nih kan tuahmi sualnak vialte hi Adam nih thingthei a ei ruangah, Adam fa kan si ruangah a si lo. Adam zong misual nih an hrimmi a si lo nain sualnak a tuah khawh ko caah minung vialte nih sual tuah khawhnak power kan ngei dih i cu a sual khomi sinak kan ngeihmi hmang cun sualnak cu kan tuahmi a si. Adam tefa lawng nih sualnak hi tuah khawh si selaw saram nih sualnak an tuah hnga lo. Cucaah sualnak na tuahmi cu Adam nih thingthei a ei ruangah a si lo i nangmah duhthimnak in na tuahmi a si caah sual ngeihchihnak le ngeihthaimnak na hal lengmang a herh.
5. VANMI KONG (Angelology, Doctrine of Angels)
Vanmi zong a sual kho a ttha kho sinak sining ngei in sermi an si ve. Lucifer le a hawile cu sualnak an tuah, a tuah lomi vanmi thiang tampi an um ve. Kha vanmi sual pawl vialte kha khawchia ah an i cang. Cawnpiaknak hman lo an karh ter, mi thinlung, taklsa le thlarau nun hrawh an i zuam.
6. JESUH KONG (Christology, Doctrine of Christ)
Jesuh cu 100% Pathian a si i 100% minung a si. Jesuh cu Pa Pathian a si lo. Jesuh cu Thiang Thlarau a si lo. Fapa Pathian i a min lawng a si. Pa le Fapa le Thiang Thlarau min cu Jesuh a si lo. (A tawinak in ka ttial)
7. THIANG THLARAU KONG (Pneumatology, Doctrine of Holy Spirit)
Thiang Thlarau cu pum dangte a ngeimi Pathian a si nain minung sinak hrawn in vawlei ah a rat lo caah minung min an sak lo. Pentecost ni hlan ah van zongah a rak um cang i vawlei zongah a rak um cang. Asinain Petecost ni hnu lawnglawng in Jesuh zumtu hna cu laksawng ah peek an si i zumtu hna chungah khua a sa. Zeidah a tuah? Biatak ah lam a hruai hna. Zumtu hna thei a tlai ter hna (Gal.: 5: 22). Zumtu hna rianttuan khawhnak caah laksawng a peek hna. A laksawng pekmi ahhin holhtheihlo ai tel lo. Miphun dang holh in biachim khawhnak a rak peek hna. Dididededadahuhu timi vialte Laimi le ramdang Khrihfa cheukhat i an holh i holhtheihlo an ti mi vialte khi Thiang Thlarau peekmi a si lo. Anmah nih an phuah chommi a si.
Thiang Thlarau nih Jesuh takpum chung i baptisma a kan peek khi hrin tthan a si. Jesuh nih Thiang Thlarau ah tipilnak a kan peek ve (Matthai 3). Asinain Jesuh nih Thiang Thlarau i ti le mei in baptisma a kan peekmi cu vawlei cung tuanbia ah voi khat lawng a um. Cucu Pentecost ni i Thiang Thlarau a rak ttum i Thiang Thlarau in an khah i an lei meizik in a duah hna kha a si. Cu hnu pohpoh Jesuh nih pumpaak in Thlarau le mei in tipil a peekmi zumtu an um lo.
8. KHAMHNAK KONG (Soteriology, Doctrine of Salvation)
Adam nih thingthei a ei ruangah Pathian thinlung i misual fa ka sinak kha Jesuh thisen nih ahloh dih i mi ding ah ser kan si. Mi sual cu mi ding ti kan si. Cucu justification ti a si. Jesuh thihnak nih khamhnak a kan pe colh lo. Jesuh thihnak nih thlanhnak a kan peek. Cu Khrih tlanhnak (redemption) le kan zumhnak in cohlannak (accetance trougth fath) kha ai fawnh lawnglawng ah khamhnak le hrintthannak (salvation and regeneration) a chuak (Redemtion + faith in Jesus= Salvation). Jesuh thih ruangah khamhnak hi hmuh si selaw vawlei cung minung vialte, zumtu he zumlotu he, khamh an si dih hnga. Jesuh zumh theng zong a herh hna loh.
Khamhmi hna cu Pathian nih Thiang Thlarau chinchiahnak a kan peek i vancung ah kan min ttial a si. Pathian fa ah kan i cang i Jesuh kut chungah kan um cang caah Sehtan nih hell ah a kan hruai kho ti lo. Kan khamhnak a tlau ti lo tinak a si. Kanmah zongnih kan thlau kho ti lo. Zeicatiah kan khamhnak cu kanmah kut ah a ummi a si lo. Jesuh kut chungah a ummi a si. Thihnak in nunnak ah nan lan cang baibal nih a ti.
9. KHRIHFABU KONG (Eccelsiology, Doctrine of Church)
Mihmuh khawh lomi Khrihfabu ah zumtu vialte bu khat (universal church) kan si dih. Jesuh nih a dirhmi a si i Jesuh cu kan lu le kan pastor a si. Cu zumtu hna cu hmun khat ah kan i pum i amah cu kan biak tikah cucu hmuh khawhmi Khrihfabu (local church) a si. Bu min kan i sakmi hi a sualnak a um lo. Jesuh cu kan zumhnak kha tipil innak in kan langh ter hrimhrim awk a si. Jesuh he cun zumtu hna cu thlan ah vui tti kan si i kan thawh tthan tti caah tipil kan in tikah ti chung hrimhrim ah hrim ve kan hau. An thlerh in kan i thlerh ding a si lo. Tipil kan in tikah Jesuh thihnak ka thihnak, a thawh tthannak cu ka thawh tthannak ti kha kan zumh cang hnu, kan hrintthan hnu lawnglawng i kan tuahmi tipil innak lawng kha Pathian nih a cohlan.
Bawipa zanriah kan hmanmi hi Bawipa zan riah ti ding a si lo. Zeicatiah kan ei caan hi zanriah ei cang a si lo caah zanriah a si lo. Cuhlei ah kan eimi khi zanriah ti awk a tlak lo. Changreu fate lawng a si. Kan paw a khim lo. Cucaah zanriah a si lo. Jesuh le a zultu hna nih zanriah an ei lio i an tuah mi “Holy Communion” changreu pel te le musurhang tlawmte kha kan tuahmi a si caah “Athiangmi Khrih he Pumkhat Sinak” or “Athiangmi ihawikomhnak” tiah min kan thlen ah a hman deuh.
10. NIDONGHNAK KONG (Eschatology, Doctrine of the Last Things)
Atu kan chan i Jesuh zaangfahnak kha zumhnak in khamhnak kan hmuh caan asi caah zaangfahnak caan chungah kan um. Ruahlopiin vanmi nih muko an tum lai i kum 7 harnak hlanah zumtu vialte lawr kan si lai. Cutikah zumtu a thimi hna kha taksa pum bakin an tho lai i Khrih ton awkah van ah kan kai tti lai (1 Kor. 15, 1 The. 4). Cu hnu ah kum 7 harnak a um lai i lawr lomi poh Sehtan nih kum 7 chung an hrem hna lai. Cu hnu ah Jesuh cu vawlei ah a rak ttum tthan lai i kum thongkhat pennak a dirh lai (Bia. 20). Cu hnu ah Zumtu hna cu vancung ah zungzal in kan um lai. Zumlotu cu hell ah zungzal an um lai.